Thánh Phaolô Phạm Khắc Khoan Lm 1771-1840
* Định mệnh nối kết ba con người.
Phaolô Phạm Khắc Khoan
sinh năm 1771 tại làng Bồng Hải, tỉnh Ninh Bình, thuộc giáo phận Tây Đàng
Ngoài. Sau khi thụ phong linh mục, cha phụ trách xứ Kẻ Vịnh, rồi xứ Phúc Nhạc,
nơi đông dân cư nhất trong tỉnh. Cha Khoan rất hăng say hoạt động tông đồ,
ngoài xứ chính ra cha còn phụ trách thêm hai họ Đông Biên và Tôn Đạo. Mỗi tháng
Ngài đều đến các họ lẻ dâng lễ, giải tội và khích lệ giáo hữu sống đạo đức
gương mẫu hơn. Mỗi lần đi như vậy cha thường dẫn theo một vài thầy giảng để
giúp dạy giáo lý và tiếp xúc sâu xát hơn với quần chúng. Năm 1837, có hai thầy
cùng đi với cha về giúp họ Đông Biên là thầy Phêrô Nguyễn Văn Hiếu 60 tuổi, người
làng Đồng Chuối,và thầy Gioan Baotixita Đinh Văn Thành, 41 tuổi, gốc Luốn khê
(Phát Diệm). Trên đường trở về, cả ba cha con bị bắt và bị giải về Ninh Bình.
Khi đó cha Khoan đã 66 tuổi.
Thánh Phêrô Nguyễn Văn Hiếu Thầy giảng 1777-1840
Phaolô Phạm Khắc Khoan,
Sinh năm 1771 tại Duyên Mậu, Ninh Bình, Linh mục, bị xử trảm ngày 28/04/1840 tại
Ninh Bình dưới đời vua Minh Mạng cùng với Thánh Gioan Baotixita. Đinh Văn Thành
và Thánh Phêrô Hiếu trực thuộc Hội Thừa Sai Balê. Đức Lêo thứ XIII suy tôn
Phaolô Phạm Khắc Khoan lên bậc chân phước ngày 27-05-1900. Ngày 19-06-1988, Đức
Gioan Phaolô II suy tôn các ngài lên bậc Hiển thánh. Lễ kính vào ngày 28/04 hằng
năm.
* Lời ca cảm tạ.
Tâu thượng đế,
Này thần dân xin hát mừng
trước bệ
Tuyên xưng Ngài là Chúa
Tể càn khôn…
Suy tôn Chúa bậc tông đồ
hợp xướng,
Tán tụng Ngài bao thế hệ
tiên tri.
Đoàn tử đạo quang huy
hùng dũng,
Máu đào đổ ra minh chứng
về Ngài…
Đó là lời kinh TE DEUM
lời kinh tạ ơn mà cha khoan và hai thầy Hiếu, thầy Thành đã hát vang lên trong
ngục, cũng như trên đường ra pháp trường. Đó là lời kinh đem lại phấn khởi cho
những ai nghe được. Đó là tiếng hát của Giáo Hội sơ khai, khi cuộc bách hại 300
năm chấm dứt, nay lại vang lên trên môi miệng các vị tử đạo Việt Nam, vượt thấu
chín tầng mây, chấp cánh cho các ngài bay về hợp đoàn với muôn thần thánh trên
Thiên Quốc.
* Định mệnh nối kết ba con người.
Phaolô Phạm Khắc Khoan
sinh năm 1771 tại làng Bồng Hải, tỉnh Ninh Bình, thuộc giáo phận Tây Đàng
Ngoài. Sau khi thụ phong linh mục, cha phụ trách xứ Kẻ Vịnh, rồi xứ Phúc Nhạc,
nơi đông dân cư nhất trong tỉnh. Cha Khoan rất hăng say hoạt động tông đồ,
ngoài xứ chính ra cha còn phụ trách thêm hai họ Đông Biên và Tôn Đạo. Mỗi tháng
Ngài đều đến các họ lẻ dâng lễ, giải tội và khích lệ giáo hữu sống đạo đức
gương mẫu hơn. Mỗi lần đi như vậy cha thường dẫn theo một vài thầy giảng để
giúp dạy giáo lý và tiếp xúc sâu xát hơn với quần chúng. Năm 1837, có hai thầy
cùng đi với cha về giúp họ Đông Biên là thầy Phêrô Nguyễn Văn Hiếu 60 tuổi, người
làng Đồng Chuối,và thầy Gioan Baotixita Đinh Văn Thành, 41 tuổi, gốc Luốn khê
(Phát Diệm). Trên đường trở về, cả ba cha con bị bắt và bị giải về Ninh Bình.
Khi đó cha Khoan đã 66 tuổi.
* Trước lời đường mật.
Vì kính trọng cha tuổi
cao lại có tướng người phúc hậu, một hôm quan Tổng trấn mời ngài đến và nói:
"Ta muốn kết thân với ông. Ta chỉ muốn tìm cách cứu mạng ông thôi. Xin ông
chịu khó chấp nhận bước qua Thập Giá". Cha trả lời : "Mấy tháng qua ở
trong tù, tôi đã suy tính kỹ lắm rồi, nhưng càng nghĩ tôi càng xác tín hơn,
càng cương quyết giữ vững đức tin cho đến chết". Rồi cha kể lại chuyện xảy
ra năm 1802:
"Khi đó, Thế Tổ
Gia Long, phụ thân của Hoàng đế ra Hà Nội, chúng tôi có đến ra mắt. Người hứa
cho chúng tôi được tự do giảng đạo, xây nhà thờ và các nhà bác ái. Người yêu cầu
chúng tôi cổ động dân chúng sống hòa thuận và chăm chỉ làm ăn. Từ đó đến nay,
tôi vẫn lệnh vua, nhắc nhở bà con làm điều tốt, tránh điều xấu. Tôi thờ Vua
trên trời và thuần phục vua dưới đất, tôi vẫn xin Vua trên trời ban ơn cho các
quan, để thời các ngài được thái bình thịnh trị. Sao hôm nay quan lại bảo tôi bỏ
lệnh Tiên Đế mà tôi đã tuân hành biết bao năm nay ?
- Thế ông không muốn sống
à ?
- Thưa quan, mọi sinh vật
đều muốn sống, huống chi là con người có suy nghĩ. Ai biết giá trị cuộc sống mà
chẳng ham sống. Thế nhưng với người Kitô hữu, chết là cách sống đời đời trên
Thiên Đàng.
- Ai bảo ông là có
Thiên Đàng.
- Đó là chuyện đương
nhiên. Như nhà vua vẫn ban thưởng cho những trung thần, thì Chúa trời đất chẳng
lẽ không ban thưởng cho những tôi trung phục vụ Người đến chết sao ? Nơi tưởng
thưởng đó, chúng tôi gọi là Thiên Đàng.
- Vậy ai dạy cho ông biết
là có Chúa trời đất ?
- Thưa Tổng trấn, không
cần phải ai dạy cả, chính trời đất vũ trụ là cuốn sách mở ra dạy ta bài học đó.
Nhìn ngắm những công trình kỳ diệu của thiên nhiên tức khắc phải nhận ra có Đấng
Tạo Hóa đó là Chúa Trời và tôn thờ Người".
Vì hy vọng thời gian sẽ
làm các anh hùng đức tin nản chí, quan tìm cách trì hoãn vụ án thật lâu. Thấm
thoát ba vị đã ở tù được gần ba năm. Thỉnh thoảng quan lại gọi ra tòa đề nghị
bước qua Thập Giá. Mới đầu thì khuyên dụ ngọt ngào, sau dùng cực hình để cưỡng
bách, nhưng không cách nào có thể làm các vị thay lòng đổi dạ.
Thái độ hai thầy giảng
cũng làm cho mọi người bỡ ngỡ thán phục. Dù bị hành hạ dã man đến đâu, hai thầy
cũng vẫn thản nhiên nhẫn nại, không bao giờ trách mắng chửi rủa, chỉ lập đi lập
lại một điều : "Dù sống dù chết, chúng tôi không bao giờ bỏ đức tin".
Niềm an ủi lớn nhất của hai thầy là được ở gần cha Khoan, sớm hôm tâm sự và thỉnh
thoảng lãnh bí tích giải tội. Các thầy coi những ngày ở tù như thời gian thanh
luyện để lập công đền bù những lỗi lầm từ thơ ấu. Đôi khi có người khéo léo đưa
được Mình Thánh Chúa vào tù, đó là những ngày sung sướng và hạnh phúc nhất của
ba vị.
Một lần cha Khoan nói
thẳng với quan án rằng: "Quan bảo tôi chà đạp Thập Giá là điều chẳng hợp
lý chút nào?". Quan hỏi : "Sao lại không hợp lý, ta chỉ cho ông con
đường sống mà không hợp lý à ?". Cha nói : "Thưa quan, nếu nước nhà
có biến, mà quan sợ chết đào ngũ thì quan là kẻ hèn nhát. Cũng vậy, tôi nhờ ơn
Vua cả trên trời, tôi đâu có quyền sợ chết mà bỏ Người được".
* Lời chứng cuối cùng …và bài ca phục sinh.
Khi thấy hoàn toàn thất
vọng trước sự kiên tâm quyết chí của ba người "lính" Chúa Kitô, quan
đành quyết định ký án tử gởi về triều đình Huế xin phép. Trong những ngày chờ đợi
cuối cùng đó, trại giam Ninh Bình vang vọng những tiếng hát hân hoan. Đó là tiếng
hát cha Khoan và hai thầy giảng hát lên lời kinh Tạ Ơn. Cha một câu, hai thầy một
câu, nhịp nhàng rộn rã. Trên đường ra pháp trường, ba vị vẫn không ngừng cất tiếng
ca những lời tri ân đó.
Tại pháp trường ngày
28.04.1840, cha Khoan xin phép nói với dân chúng đôi lời, ngài nói : "Thưa
đồng bào và các bạn hữu, chúng tôi không phạm tội ác, không chống lại vua,
không lỗi luật nước. Chúng tôi chết chỉ vì là Kitô hữu và vì không chịu bỏ đạo
Kitô, là đạo duy nhất chân thật".
Lính đẩy ba vị vào khu
vực riêng xa tầm mắt dân chúng. Ba vị giơ tay lên trời, hai thầy hiệp ý cầu
nguyện với linh mục : "Vinh danh chúc tụng ngợi khen Thiên Chúa, Chúa trời
đất. Chúng con hiến dâng mạng sống cho Ngài, xin Chúa chúc phúc cho nhà vua được
cai trị lâu dài trong an bình. Xin biến đổi trái tim vua, để vua tin theo đạo
thật, đạo duy nhất có thể đem lại cho con người hạnh phúc đích thực".
Tiếp theo ba vị cầu
nguyện bằng thánh ca. như trong đêm Phục Sinh, cha Khoan hát lên ba lần
Allêluia, Allêluia, Allêluia mỗi lần nói cung giọng cao hơn. Xen kẽ vào đó hai
thầy giảng cũng hát thay cho cộng đoàn theo cao độ của vị chủ sự :
"Allêluia, Allêluia, Allêluia".
Sau đó lý hình thi hành
phận sự. Ba cái đầu cùng rơi xuống đưa ba vị thánh về hợp xướng với ca đoàn
thiên thần trên Thiên Quốc với khúc hát Phục Sinh Allêluia bất diệt. Năm đó cha
Khoan 69 tuổi, thầy Hiếu 63 tuổi, thầy Thành 44 tuổi. Thầy giảng Huấn chứng kiến
từ đầu vụ hành quyết, đã lãnh thi thể ba vị về Phúc Nhạc an táng theo nghi lễ
công giáo.
Đức Lêo thứ XIII suy
tôn cha Phaolô Phạm Khắc Khoan, hai thầy Phêrô Nguyễn Văn Hiếu và thầy Gioan
Baotixita Đinh Văn Thành lên bậc chân phước ngày 27-05-1900. Ngày 19-06-1988, Đức
Giáo Hoàng Gioan Phaolô II suy tôn các ngài lên bậc Hiển thánh.
* Tâm tình Đức Cha Retord Liêu trong thơ gởi cha Khoan.
"Sách có câu : Chết
vinh hơn sống nhục. Hãy coi những kẻ bội giáo, cuộc đời họ đáng tủi hổ biết
bao. Ngược lại khắp bốn phương thiên hạ đều vang lời khen ngợi những ai chết
cho đức tin. Các vị tử đạo như tiếng kèn Thiên Quốc, với âm điệu vang lừng muôn
người lắng nghe. Những kẻ chối đạo, ở lại trần gian chỉ để chờ lưỡi rìu chặt
đem về tiếp lửa cho hỏa ngục.
Máu các vị tử đạo như
giọt sương đêm tưới mát vườn hoa Giáo Hội làm nó thêm phong nhiêu (phong phú và
phù nhiêu)…
Tôi viết cho cha những
lời vắn tắt vội vã này. Ước mong nó thành ngọn gió đưa cha lướt êm đến bến bờ
quê hương. Ước mong nó thành đóa hoa rực rỡ với làn hương thơm tỏa ngát niềm
vui tô thắm tâm hồn cha trong cuộc chiến cuối cùng. Xin kính cẩn tạm biệt cha.
Xin kính cẩn hôn lên gông cùm xiềng xích của cha. Trong lúc cầu nguyện xin đừng
quên tôi nhé !"